Frigyes Karinthy
Frigyes Karinthy | |
---|---|
Personaj informoj | |
Naskonomo | Karinthy Frigyes Ernő |
Naskiĝo | 25-an de junio 1887 (1887-06-25) en Budapeŝto |
Morto | 29-an de aŭgusto 1938 (1938-08-29) (51-jara) en Siófok |
Kaŭzo de morto | apopleksio |
Tombo | Fiumei Street Cemetery |
Ŝtataneco | Hungario |
Profesio | tradukisto, poeto, dramisto, esperantisto, ĵurnalisto, sciencfikcia verkisto, verkisto |
Lingvoj | Esperanto, hungara lingvo |
Familianoj | |
Edz(in)o | Etel Judik, Aranka Böhm |
Infanoj | Gábor Karinthy, Ferenc Karinthy |
KARINTHY Frigyes [karinti] (naskiĝis la 25-an de junio 1887 en Budapeŝto; mortis la 29-an de aŭgusto 1938 en Siófok) estis eminenta hungara verkisto, ĵurnalisto kaj tradukisto. Li verkis poemojn, eseojn, teatraĵojn, novelojn kaj romanojn – plejparte kun humura/satira enhavo.
Lia filo estis Ferenc Karinthy, lia nepo Márton Karinthy.
Li verkis spritajn, valorajn artikolojn pri Esperanto, eĉ estis prezidanto de la Hungara Esperanto-Societo de 1932, kaj partoprenis ĉe kelkaj Esperanto-kongresoj, kvankam li ne parolis Esperante.
Famaj verkoj |
Esik a hó ("Neĝas", 1912, noveloj)
Így írtok ti ("Jen kiel vi aliaj verkas", 1911: li parodie imitas stilon de gravaj verkistoj de la hungara literaturo kaj de la mondliteraturo)
Utazás Faremidóba ("Vojaĝo en Faremidon. Du Ŝipoj", 1915, "la sesa vojaĝo de Gulivero", romano)
Tanár úr, kérem ("Sinjoro instruisto, bonvolu", 1916: humurplenaj rakontoj pri lerneja vivo, pri adoleskantoj)
A bűvös szék ("Magia seĝo", 1918, teatraĵo)
Capillária ("Kapilario", 1921, "la sesa vojaĝo de Gulivero", romano)
Nem mondhatom el senkinek ("Mi povas diri ĝin al neniu", 1930, poemoj)
Mennyei riport ("Ĉiela intervjuo", 1937, satiro)
Utazás a koponyám körül ("Vojaĝo ĉirkaŭ mia kranio", 1937, dokumentromano)
Üzenet a palackban ("Mesaĝo en la botelo", 1938, poemoj)
En Esperanto aperis |
Morgaŭ Matene, dramo, tradukis Kálmán Kalocsay. - Budapest: Hungara Esperanto-Instituto, 1923. - 142 paĝoj.
Norda Vento, novelkolekto, tradukis Károly Bodó. - Berlin: Mosse, Esperanto-Fako, 1926. - 95 paĝoj.
Vojaĝo en Faremidon. Du Ŝipoj, noveloj, tradukis Lajos Tárkony. - Budapest: Literatura Mondo, 1934. - 83 paĝoj.
Vojaĝo al Faremido. Kapilario, tradukis Lajos Tárkony. - Budapest: Hungara Esperanto-Asocio, 1980. - 181 paĝoj. ISBN 963-571-045-3
La poeto. Renkontiĝo kun junulo. La cirko, tradukis Kalocsay Kálmán, Vilmos Benczik, Sárközi János. - En: Hungara Antologio, paĝoj 212 – 218.- Pliaj rete legeblaj verkoj
Famaj verkoj filmigitaj |
- Mágia (1917) reĝisorado Sándor Korda
- Barátságos arcot kérek (1935) reĝisorado László Kardos
- Tanár úr, kérem (1956) reĝisorado Frigyes Mamcserov /laŭ lia verko: Tanár úr, kérem ("Sinjoro instruisto, bonvolu", 1916: humurplenaj rakontoj pri lerneja vivo, pri adoleskantoj)
- Utazás a koponyám körül (1970) reĝisorado György Révész /laŭ lia verko: Utazás a koponyám körül ("Vojaĝo ĉirkaŭ mia kranio", 1937, dokumentromano)
- Holnap reggel (1970) reĝisorado Jenő Horváth
- A Nagy Ékszerész (1978) reĝisorado Márton Karinthy
- 1 és a semmi (2004) (telefilmo) reĝisorado Péter Molnár
- Utazás a koponyám körül (2005) de aŭtoro Chi Recordings
- Lux úr szabadalma (2006) (telefilmo) reĝisorado Marcell Gerő