Gfyuki

Abatejo Maria Laach, Germanio

Tuma Kolegiata Preĝejo, Pollando

Abatejo Lessay, Normandio, Francio.

Tiu ĉi artikolo estas parto de serio de artikoloj pri Historio de arkitekturo.

Neolitika arkitekturo

Arkitekturo de antikva Egipto

Arkitekturo de Mezopotamio

Arkitekturo de antikva Grekio

Arkitekturo de antikva Romio

Hinda arkitekturo

Prakristana arkitekturo

Bizanca arkitekturo

Praromanika arkitekturo

Islama arkitekturo

Irana arkitekturo

Otomana arkitekturo

Romanika arkitekturo

Gotika arkitekturo

Renesanca arkitekturo

Novrenesanca arkitekturo

Baroka arkitekturo

Klasikisma arkitekturo

Arkitekturo de romantismo

Secesia arkitekturo

Moderna arkitekturo

Postmoderna arkitekturo

Rilataj artikoloj

Redaktu tiun ĉi ŝablonon

Romaniko estas epoko en la evoluo de la arto en okcidenta Eŭropo proksimume inter 950 kaj 1250. Ĝi sekvis la karolidan arton kaj poste cedis sian lokon al gotiko. La Skeldo-Gotiko estas regiona frugotika transira stilo de la romanika al la gotika arĥitekturo en la preĝejkonstruo, kiu aperis ĉefe en la nuna Belgujo. La Skeldo-Gotiko estis krom la gotikaj katedraloj en Francujo infludona por la evoluo de la brikogotiko en norda Germanujo kaj ĉe la suda baltamara regiono.

Konstruado |

La romaniko eliras de konstruformoj de romia, frankonia-karolida kaj araba deveno kaj sintezas ilin je unueca stilo. Post la fino de la romia epoko la romanika arkitekturo estis la unua artostilo, kiun oni aplikis ĉie en Eŭropo.

La romanikan konstrustilon karakterizas duonsferaj volboj, apogaj pilastroj, fenestroj kun rondaj arkoj, grandaj ebenaj surfacoj, dikaj defendotaŭgaj muroj kaj masivaj blokecaj formoj.

Preĝejoj |

Origino |

La kirkokonstruo transprenas formojn de la romia baziliko. Romanika baziliko estas plurnava preĝejo, kies meza navo laŭ alto superas la flankajn.

Skemo |

En horizontala projekcio la romanika preĝejo egalas al kruco. La transversan trabon de la kruco oni nomas transversa navo aŭ transepto. La vertikalan kructrabon formas alta meza (aŭ ĉefa) navo. La rektangulo kie ambaŭ intersekcias navokruciĝo. Ĝia grandeco estas la baza mezurunuo de la preĝejkonstruo. Ekzemple la flankaj navoj, kiuj sude kaj norde kadras la mezan navon mezuras ĝian duonan larĝon.

La plilongigo de la meza navo trans la kruciĝo rezultas je unujuga korusejo. La duoncirkla niĉo, kiu kompletigas la korusejon, nomiĝas absido.

Statiko |

Por dispartigi la premon de la plafona ŝarĝo kaj por ebligi trapason al la flankaj navoj, oni separis la navojn per kolonoj (cirkla profilo) aŭ pilastroj (kvadrata profilo), kiuj ĉiam staras ĉe la randopunktoj de la jugo. Apartaj kolonotipoj estas la faskokolono kaj la faskopilastro.

Aperturoj |

La granda premo de la plafona volbo permesis nur malgrandajn fenestrajn aperturojn. La rondarka formo de la fenestroj kaj portaloj estas karakterizaĵo de la romanika konstruarto.

Ornamo |

Ankaŭ por ornamo de la eksteraj muroj oni aplikis la rondarkon.
Horizontale kurantajn ornamobendojn oni nomas rondarka friso. Por optika dispartigo antaŭmasonitaj vertikalaj arkoj nomiĝas tromparkoj. La okcidenta kirkogablo estis la ornamita "bela flanko", kie la skulptistoj kaj vitropentristoj povis montri sian arton. Embrazuro estas la flanka limigo de portalo, fenestro aŭ pafbreĉo tajlita oblikve en la masonaĵon.

Elementoj |

• Dutura fasado


• Nartekso


• Porĉo

Ekzemploj de verkoj de la romanika konstruarto |

Francio |

• Dipatrino de Beaune


• 
  Sankta Filiberto, Tournus
  


• Sainte-Foy, Conques
  


• Saint-Pierre, Moissac
  


• Saint-Sernin, Toulouse
  


• Saint-Bénigne, Dijon
  


• Notre-Dame-du-Port, Clermont-Ferrand
  


• Sainte-Trinité, Caen
  


• Saint-Pierre, Angulemo
  


• Saint-Trophime, Arles
  


• Sainte-Madeleine, Vézelay
  


• Paray-le-Monial


• Saint-Front, Perigueux
  


• Notre-Dame-la-Grande, Poitiers
  


• Saint-Savin-sur-Gartempe


• abateja preĝejo en Cluny


• Tour Fenestrelle, Uzès
  

Germanio |

• 
  Sankta Mikaelo kaj la katedralo de Hildesheim
  


• Katedralo de Limburgo


• Katedralo de Bamberg


• "Imperiestraj katedraloj" (Kaiserdome) de Majenco, Speyer, kaj Worms
  


• 
  Kolonjo, St. Maria im Kapitol


• 
  Maria Laach, Benediktana preĝejo


• 
  Osnabrück katedralo


• 
  Treviro katedralo

Hispanio |

• Monaĥejo de Sankta Johano de Doŭro (Sorio)


• Katedralo de Oŭrenso


• Katedralo de Zamoro


• San Miquel de Cuixa


• Santiago de Compostela


• Katedralo de Orense, romanika kaj gotika


• Kirkoj de la nordo de la provinco de Palencio; monaĥejo de Santa María la Real en Aguilar de Campoo.


• Taull


• Ripoll

Italio |

• Sant' Ambrogio, Milano
  


• San Zeno, Verona
  


• Katedralo de Pizo
  


• San Michele, Pavio
  


• San Miniato al Monte, Florenco
  


• Katedralo de Cefalu
  


• Katedralo de Monza
  

Britio (kie ĝi nomatas "Normanda stilo" aŭ "Normana stilo") |

Pli detalaj informoj troveblas en la artikolo Normana arĥitektura stilo.

• 
  katedralo de Durham
  


• katedralo de Peterborough
  


• katedralo de Southwell
  

Nederlando |

• Onze-Lieve-Vrouwe, Maastricht
  


• 
  katedralo de Tournai
  

Nordio |

• 
  katedralo de Lund
  


• katedralo de Trondheim
  

Centra Eŭropo |

• Sankta Georgo, Prago (Ĉeĥio)


• Preĝejo Jak (Hungario)


• Preĝejo Belapatfalva (Hungario)


• Sankta Andreo, Krakovo (Pollando)

Novromaniko |

Ĉirkaŭ 1850 kaj poste aperis emo konstrui (precipe preĝejojn) laŭ la modelo de la romaniko aŭ rekonstrui (malnovajn) romanikajn konstruaĵojn stilkonforme (ekzemple en Speyer).
Ĉi tiun konstrustilo nomiĝas novromaniko. Bonvolu legi ankaŭ sub historiismo.
Cetere en tiu tempo oni ofte forigis originalajn barokajn internaĵojn.

Vidu ankaŭ |

• Antaŭromaniko

Eksteraj ligiloj |

• 
  http://www.romanes.com Franca Romanika arto tra 150 lokoj


• 
  http://correzeromane.free.fr/notice.php?nom=Vigeois Ilustrita historio france
  


• 
  http://www.circuloromanico.com Círculo Románico hispane