Liniaj Insuloj
0°0′S 157°0′W / 0°N, 157°U / 0; -157 (Liniaj Insuloj)
Liniaj Insuloj
La Liniaj Insuloj, Linio-Insuloj, Teraina Insuloj aŭ Ekvatora Insuloj, estas ĉeno de dek unu atoloj kaj malaltaj koralinsuloj en la centra Pacifika Oceano, sude de la Havajaj Insuloj, kiuj etendadas ĉe 2,350 km en nordokcident-sudorienta direkto, igante ilin unu el la plej longaj insuloĉenoj de la mondo. Ok el la insuloj formas parton de Kiribato, dum la ceteraj tri estas usona teritorio grupigita en la administra koncepto nome Usonaj Malgrandaj Insuloj.
Tiuj kiuj estas parto de Kiribato estas en la plej ekstrema antaŭena horzono en la mondo, nome UTC+14. La tempo de la tago estas la sama kiel en Havajo, sed la dato estas unu tago antaŭen. La tempo estas 26 horoj antaŭ ĉe aliaj insuloj en Oceanio kiel Bakerinsulo kiu havas UTC-12.
Usono iam postulpetis la ĉiujn el la Linio-Insuloj laŭ la Guano-Insulo-Leĝo. Tiu aserto estis subigita al la Traktato de Taraŭa, kiu agnoskis la suverenecon de Kiribato super la plimulto de la insulĉeno.
La grupo estas geografie dividita en tri subgrupoj; La Nordaj, Centraj, kaj Sudaj Linio-Insuloj. La Mezaj Linio-Insuloj foje estas grupigitaj kun la Sudaj Linio-Insuloj. La tablo sub listoj la insuloj de Norda ĝis Suda.
Atolo/Insulo/Rifo | Insula Areo km² | Laguno km² | Populacio | Koordinatoj | Statuso |
|---|---|---|---|---|---|
Nordaj Linio-Insuloj (Grupo de Fanning) | |||||
| Kingmanrifo | 0.03 | 60 | 0 | 6°24′N 162°24′W / 6.4°N, 162.4°U / 6.4; -162.4 (Liniaj Insuloj) | usona nealigita teritorio |
| Palmiro | 6.56 | 15 | ~4 | 5°52′N 162°6′W / 5.867°N, 162.1°U / 5.867; -162.1 (Liniaj Insuloj) | usona nealigita teritorio |
Teraina (Insulo Washington) | 14.2 | 2* | 1,155 | 4°43′N 160°24′W / 4.717°N, 160.4°U / 4.717; -160.4 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
Tabuaeran (Insulo Fanning) | 33.7 | 110 | 2,539 | 3°52′N 159°22′W / 3.867°N, 159.367°U / 3.867; -159.367 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
Kiritimati (Kristnaskinsulo) | c.322 | c.320 | 5,115 | 1°53′N 157°24′W / 1.883°N, 157.4°U / 1.883; -157.4 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
Centraj Linio-Insuloj | |||||
| Ĵarvisinsulo | 4.45 | - | 0 | 0°22′S 160°03′W / 0.367°S, 160.05°U / -0.367; -160.05 (Liniaj Insuloj) | usona nealigita teritorio |
| Maldeninsulo | 39.3 | 13* | 0 | 4°01′S 154°59′W / 4.017°S, 154.983°U / -4.017; -154.983 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
| Filiporifo | - | 1.5 | 0 | 5°30′S 151°50′W / 5.5°S, 151.833°U / -5.5; -151.833 (Liniaj Insuloj) | for de EEZ |
| Starbukinsulo | 21 | 25 | 0 | 5°37′S 155°56′W / 5.617°S, 155.933°U / -5.617; -155.933 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
Sudaj Linio-Insuloj | |||||
| Karolininsulo | 3.76 | 6.3 | 0 | 9°57′S 150°13′W / 9.95°S, 150.217°U / -9.95; -150.217 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
| Vostokinsulo | 0.24 | - | 0 | 10°06′S 152°25′W / 10.1°S, 152.417°U / -10.1; -152.417 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
| Flintinsulo | 3 | - | 0 | 11°26′S 151°48′W / 11.433°S, 151.8°U / -11.433; -151.8 (Liniaj Insuloj) | parto de Kiribato |
| Liniaj Insuloj | 514.74 | 542 | 8,809 | ||
La lagunareoj markitaj per asterisko estas enhavataj ene de la insulareoj de la koncerna kolono ĉar ili estas, male al koncerne tipaj atoloj, enlande kun akvo tute aparta de la maro.
Nur tri insuloj estas loĝataj, kun totala populacio de 8,809 (censo de 2005), de kiuj 5,115 estas sur Kiritimati, 2,539 sur Tabuaeran, kaj 1,155 sur Teraina. La totala populacio de tiuj tri atoloj en 1900 estis proksimume 300.
Kiritimati estas la plej granda atolo en la mondo laŭ landa areo. La insuloj estis aneksitaj de Britio en 1888 kun rigardo al terenmetado de la Pacifika kablo kun Tabuaeran (tiam Fanning Island) kiel ripoza stacio. Menciita kablo funkciis inter 1902 kaj 1963 krom pro mallonga periodo en 1914.
Kopro kaj fiŝoj estas ĉefaj eksportaj produktoj (kaj algoj).
Vidu ankaŭ |
- Listo de maraj ekoregionoj
