Gabriel Celaya
Gabriel Celaya
Gabriel Celaya (18-a de marto, 1911 – 18-a de aprilo, 1991) estis hispana poeto.
Vivo |
Li naskiĝis en Hernani (provinco Gipuzkoa) la 18-an de marto de 1911. Lia tuta kaj vera nomo estis Rafael Gabriel Juan Múgica Celaya Leceta, kio ebligis al li subskribi verkojn kiel Rafael Múgica, Juan Leceta aŭ Gabriel Celaya, kio indis kiam oni devis barakti kontraŭ la frankisman cenzuron aŭ antaŭe kontraŭ politikajn malfacilaĵojn. Li studis en Eŭskio kaj iam loĝis en Francio.
El 1927 ĝis 1935 li loĝis en la "Residencia de Estudiantes" (Studenta Restadejo, fama tiama kulturcentro), kie li konatiĝis kun Federico García Lorca, Salvador Dalí, Luis Buñuel kaj José Moreno Villa. Li ekverkis en 1932 kaj militservis en 1933. En 1934 li konatiĝis kun Pablo Neruda. En 1935, jam inĝeniero, li veturis al Britio kaj poste eklaboris en familia entrepreno; samtempe li ekaperigis siajn verkojn per unu el siaj nomoj. En 1936 eksplodis la intercivitana milito kaj li soldatis en la respublikana flanko, ĝis 1937 kiam li estis prizonulita en Bilbao. Samjare li edziĝis al Julia Cañedo, kiu naskis du filojn.
En 1946 li ekkonis Amparo Gastón kiu estos lia kunulo post kelkaj jaroj kaj kuneldonisto. En 1954 li forlasis sian edzinon kaj familion kaj en 1956 la familian entreprenon kaj lian laborpostenon por translokiĝi al Madrido kie li vivos kun Amparo Gastón kaj por la poezio kaj la literaturo. En 1965 li konis en Madrido la kuban poeton Nicolás Guillén kaj poste li veturos foje al Kubo. En 1967 li konis la faman tiaman kantiston Paco Ibáñez, kiu kantos multajn el liaj poemoj kaj ĉefe famigos lian poemon "La poesía es un arma cargada de futuro" (Pozio estas armilo ŝarĝita je estonteco).
En 1977 okazis la unuaj politikaj balotadoj en Hispanio. Gabriel Celaya estis kandidato de la Komunista Partio. En 1982 li edziĝis al Amparo Gastón, kiu estis lia kunulino kaj muzo dum 36 jaroj. Dum la 80aj jaroj li ricevis multajn premiojn kaj omaĝojn. Li mortis en Madrido kaj liaj cindroj estis disigitaj en Eŭskio.
Verko |
En 1946 li fondis la kolekton Norte (Nordo), kio klopodos esti ponto direkte de la poezio de la t.n. generacio de 1927, tiu de la ekzilitoj kaj tiu eŭropa. Tiele aperas en la tiama kulture malriĉa Hispanio sub tiu eldonejo tradukoj de Rainer Maria Rilke, Arthur Rimbaud aŭ William Blake.
En 1946 li publikigis Tentativas (Klopodoj), proza libro en kiu la unuan fojon li subskribis kiel Gabriel Celaya. Tiu unua epoko estas ekzistadista.
Dum la 50aj jaroj li integriĝis en engaĝita skolo, nome socia poezio, (1952 Lo demás es silencio (Resto estas silento) kaj 1955 Cantos Íberos (Iberaj kantoj), vera biblio de la socia poezio.) Tiu poezitipo ecas pro simpleco literatura, ripetado, socipolitikaj temoj kaj kompreneble denonco de la tiama situacio de diktatoreco en la lando, ene de la limoj kiuj estus akceptotaj de la cenzuro.
Kiam tiu poezitipo eksmodiĝis, Celaya revenis al siaj poeziaj devenoj. Li publikigis La linterna sorda, La surda torĉo) kaj reeeldonis poemoijn antaŭajn de 1936.
Li klopodis ankaŭ la eksperimentalismon kaj la precizan poezion en Campos semánticos (Semantika kamparo, 1971).
Resume la verko de Celaya prezentiĝas kiel sintezo de preskaŭ ĉiuj zorgoj kaj stiloj de la hispana poezio de la 20a jarcento.
Verkaro |
1935: Marea del silencio (Silenta tajdo) laŭ subsribo de Rafael Mújica
1936: La soledad cerrada, (La fermita soleco), premio Bécquer
1946: Tentativas (Klopodoj)
1947: Movimientos elementales kaj Tranquilamente hablando
1948: Objetos poéticos
1949: Las cosas como son, laŭ subsribo de Juan de Leceta, Se parece al amor, kaj El principio sin fin
1950: Deriva
1951: Las cartas boca arriba kaj El arte como lenguaje kaj traduko de poemoj de Paul Éluard
1952: Lo demás es silencio
1953: Paz y concierto kaj kunlabore kun Amparo Gastón, Ciento volando
1954: Vía muerta
1955: Cantos Iberos
1956: De claro en claro
1957: Pequeña Antología Poética, Entreacto kaj Las resistencias del diamante.
1958: Música celestial
1959: Cantata en Aleixandre , El corazón en su sitio kaj Poesía y verdad
1960: Penúltimas tentativas, Para vosotros dos kaj Poesía urgente
1961: La buena vida, Poemas de Juan de Leceta, España en marcha kaj Rapsodia euskara.
1962: Lo uno y lo otro, Poesía (1934-1961), Episodios nacionales kaj Mazorcas
1963: El relevo, Dos cantatas kaj Versos de otoño
1964: La linterna sorda, Poema en homenaje a Vicente Aleixandre kaj Exploración de la poesía
1965: Los buenos negocios kaj Baladas y decires vascos
1968: Los buenos negocios kaj Baladas y decires vascos
1969: Poesías completas kaj Lírica de cámara
1971: Operaciones poéticas, Cien poemas de amor kaj Campos semánticos
1972: Inquisición de la poesía, La voz de los niños kaj Bécquer.
1973: Dirección prohibida, Función de uno, equis, ene kaj El derecho y el revés
1975: La higa de Arbigorriya kaj Itinerario poético
1976: Buenos días, buenas noches kaj Poesía abierta, antologio.
1977: El hilo rojo, Parte de guerra kaj Poesía
1978: Iberia sumergida kaj Memorias inmemoriales
1979: Poesía y verdad nova antologio.
1981: Poesía hoy kaj Poesías completas (1977-1980)
1982: Penúltimos poemas
1983: Cantos y mitos
1986: El mundo abierto
