Kebeki-franca lingvo
Kebeki-franca lingvo | |
français québécois | |
Parolata en | Kebekio |
Parolantoj | 9,700,000 |
Lingvistika klasifiko | |
|---|---|
Hindeŭropa
| |
| Oficiala statuso | |
Reguligita de | Oficio Kebekia de la Lingvo Franca |
| Lingvaj kodoj | |
| Glottolog | queb1247 |
Angla nomo | Quebec French |
Franca nomo | français québécois |
Noto | |
La kebekia dialekto estas la franca lingvo parolata en Kebekio. Oni nomas ĝin "joual", laŭ la malnova loka prononco de la vorto "cheval" (ĉevalo). Tiu dialekto plejparte devenas el prononcmaniero de okcidenta Francio, de kie plejparte devenas radikoj de kebekianoj. Ekde la foriro de kolonianoj, ĝi ne multe ŝanĝiĝis ĝis nun, krom eble pluraj aldonoj el la angla lingvo.
En la kebekia formoj ofte ŝrumpitaj kompare kun formoj de la oficiala franca. Ekzemple:
| Franca | Kebekia | Esperanto | ||
|---|---|---|---|---|
| Je suis | [ʒə sɥi] | Chu | [ʃy] | Mi estas |
| Tu es | [ty ɛ] | T'es | [t‿e] | Vi estas |
| Il est | [il‿e] | Y'est | [j‿e] | Li estas |
| Elle est | [ɛl‿ɛ] | È | [ɛ] | Ŝi estas |
| Nous sommes | [nu sɔm] | On est | [õn‿e] | Ni estas |
| Vous êtes | [vuz‿ɛt] | Vous êtes | [vuz‿ɛt] | Vi estas |
| Ils sont | [il sɔ̃] | I sont | [i sõ] | Ili estas |
| Maintenant, À cette heure | [mɛ̃t(ə)nɑ̃] | Astheure | [astaœ̯ʁ] | Nun |
La kebekia havas plurajn esprimojn kaj vortojn apartajn. Kiel:
| Kebekia | Franca | Esperanto |
|---|---|---|
| Débarbouillette | Gant de toilette | Lavtuko |
| Dépanneur | Magasin du coin | Vendejeto |
| Poudrerie | Blizzard | Neĝventego |
La kebekiaj insultaĵoj devenas el la preĝeja vortlisto. Kiel:
| Preĝeja | Kebekia | Esperanto |
|---|---|---|
| Tabernacle | Tabarnak | (Tabernaklo) |
| Hostie | Osti, Asti aŭ Esti | (Hostio) |
| Calice | Calisse | (Kaliko) |
| Christ | Criss | (Kristo) |
| Ciboire | Cibouère | (Hostiujo) |
La prononco ankaŭ iom malsimilas. En la kebekia lingvo, oni neniam prononcas /di/, /dy/, /ti/ aŭ /ty/, sed [d͡zi], [d͡zy], [t͡si] kaj [t͡sy]. Ekzemple, la franca frazo "Tu dis que le tirage dure" estos prononcata:
En la franca: [ty di kə lə tiʁaʒ dyʁ]
En la kebekia: [t͡sy d͡zi kə lə t͡siʁaʒ d͡zyːʁ].
En la kebekia, oni ankaŭ konservas la pronomon antaŭ frazo inversita pro demando. Tiel, la frazo "Dis-tu?" fariĝas "Tu dis-tu?", en la kebekia.
La kebekia estis multe influita de la angla, kiu estis ekde nelonge la potenca lingvo. Do ankoraŭ estas uzata neoficiale la angla mezursistemo, kaj uzo de anglaj vortoj per la popolo, ĉefe pri veturo. La elparolo de tiuj vortoj estas anglamaniere. Kiel:
| Kebekia | Angla | Esperanto |
|---|---|---|
| 2 pieds | 2 feet | 2 futoj |
| 3 pouces | 3 inches | 3 coloj |
| Kebekia | Franca | Esperanto |
|---|---|---|
| Windshire (ankaŭ Pare-brise) | Pare-brise | Ventŝirmilo |
| Muffler | Silencieux | Silentigilo |
La kebekia dialekto estis la ĉiutaga lingvo de la plimulto de la kebekianoj dum jarcentoj. Tamen, la Katolika Eklezio, kiu kontrolis la instruadsistemon, multe helpis plivivigi pli puran version de la franca ĉe la plej altnivelaj sociaj klasoj. Poste, la kreado de la Office de la langue française (Ofico pri la franca lingvo) permesis al la kebekianoj "rekonektiĝi" al la francaj fontoj.
Hodiaŭ, la kebekia dialekto ankoraŭ vivas, sed ĝi pli kaj pli alproksimiĝas al la "internacia franclingvo". Oni ankaŭ notu, ke ĝi estas ĉefe parolata lingvo. Nur kelkaj aŭtoroj, kiel Michel Tremblay kun siaj verkoj kiel "Les Belles-Soeurs", provis verki en ĝi.
Vidu ankaŭ |
- Akadia franca lingvo
- Kanado
