Guahiboj
Guahiba ŝamano
La guahiboj, gvahiboj, sikuani, guaĥiboj, jivi aŭ jivioj, estas popolo de indianoj, kiu loĝas en Llanos de Orinoko, inter la riveroj Guaviare, Meta kaj Arauca, en la kolombiaj departementoj Vichada, Meta (Puerto Gaitán kaj Mapiripán), Arauca, Guaviare kaj Guainía, kaj en Venezuelo okcidente de la subŝtatoj Amazonio, Bolivaro kaj sude de Apure. Ili estas proksimume 40 miloj da personoj, nome 23 miloj en Kolombio kaj 14 miloj en Venezuelo en 2005.
Ili formas la plej nombran grupon de la zono influita de Orinoko. Ties lingvo, la guahiba lingvo, formas parton de la lingva familio de la guahiba lingvaro. Kelkaj fakuloj rilatigis tiun familion kun la aravaka lingvaro, ĉar elmigrintoj el Gujanoj. Kelkaj konsideras, ke estas la sikuani la ĉefa trunko, dum por aliaj temas pri subgrupo. Tamen Queixalós (1993) konsideras, ke la rilatoj inter guahibo kaj aravako estas nur vortotrezoraj kaj ne indikas genetikan parencecon.
Bibliografio |
- Castro Agudelo, Luz Marina 2000 Guahibo-Sikuani; Geografía Humana de Colombia III (1). Bogotá: Instituto Colombiano de Cultura Hispánica.
- Kondo, Riena W. 1978 "Guahibo"; Aspectos de la Cultura Material de Grupos Étnicos de Colombia I: 105-213. ILV. Lomalinda: Editorial Townsend.
- Kondo, Víctor y Riena 1979 "Fonemas del Guahibo"; Sistemas Fonológicos de Idiomas Colombianos I: 93-102. ILV. Lomalinda: Editorial Townsend.
- Metzger, J. Donald y V. Robert Morey 1983 "Los Hiwi (guahibo)"; Coppens, Walter ed. Los Aborígenes de Venezuela II: . Caracas: Instituto Caribe de Antropología.
- Ortiz G., Francisco 1976 "Taxonomía de los grupos guahibo"; Revista colombiana de antropología XX: 281-294 Bogotá.
- 1977 "Un mito Guahibo: La historia Tsamani". Revista de la dirección de Divulgación Cultural, Universal Nacional 15: 71-76 Bogotá.
- Queixalós, Francisco 1988 Diccionario sikuani-español. CCELA Universidad de los Andes, Bogotá. ISSN 0121-0963
- 1993 "Lenguas y dialectos de la familia lingüítica guahibo"; Biblioteca Ezequiel Uricoechea 11: 189-217.
- Roberto, John Alexander. 2002. Análisis del término 'pariente' como forma de tratamiento en la comunidad sikuani de Puerto Gaitán (Colombia)[1]. Noves S.L.
- Landaburu, Jon. Clasificación de las lenguas indígenas de Colombia. aprilo de 2008.
- Native American Indian cultures. Guahibo Indians. aprilo de 2008.
- "Grupo Guahibo"; Galeón, januaro de 2008
